Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου


-Έντιμε κύριε Γενικέ Εισαγγελέα,
-Έντιμε κύριε Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών,
-Έντιμε κύριε Πρόεδρε του Ανωτάτου Δικαστηρίου,
-Έντιμε κύριε Υπουργέ Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως,
-Αξιότιμε κύριε Γενικέ Διευθυντή του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως,
-Αξιότιμοι, κύριοι Πρύτανη, Αντιπρύτανη έρευνας και ακαδημαϊκού προσωπικού και Κοσμήτορα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας,
-Αξιότιμοι Ακαδημαϊκοί, Δικηγόροι και Νομικοί Ελλάδος και Κύπρου,
-Αγαπητοί Σύνεδροι,
-Κυρίες και Κύριοι,



Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σήμερα εδώ και σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση να παρευρεθώ και να προσφωνήσω το 2ο Παγκύπριο Συνέδριο Ποινικού Δικαίου & Εγκληματολογίας που διοργανώνεται από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και τους εταίρους του και το οποίο τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.



Δράσεις, όπως η σημερινή, εναποθέτουν τον ακρογωνιαίο λίθο προς την περαιτέρω εδραίωση των επιστημών της εγκληματολογίας και του ποινικού δικαίου στον τόπο μας. Συνεπώς, η Αστυνομία Κύπρου, ως σημαντική παράμετρος του συστήματος της ποινικής δικαιοσύνης, έχει υποχρέωση να στηρίξει τις οποιεσδήποτε επιστημονικές και διεπιστημονικές δράσεις, των οποίων αντικείμενο εστίασης αποτελεί τόσο το εγκληματογόνο και το εγκληματοπροκλητικό πεδίο, όσο και το αντεγκληματικό έργο.



Η βασικότερη λειτουργία ενός δημοκρατικού συστήματος ποινικής δικαιοσύνης είναι η ενάσκηση αμερόληπτου τυπικού κοινωνικού ελέγχου και εκεί όπου απαιτείται, η επιβολή κυρώσεων, πάντοτε βάσει της αρχής της αναλογικότητας. Το πολιτειακό μέρισμα ευθύνης που αναλογεί στην αστυνομία, εμπίπτει, κατά κύριο λόγο, στην άσκηση κοινωνικού ελέγχου, στη διατήρηση της ευταξίας, στην πιστή εφαρμογή του νόμου και στην παροχή δημόσιας ασφάλειας. Αυτά καθ’ εαυτά, έχουν αναγάγει την αστυνομία σε εμπροσθοφυλακή του συστήματος της ποινικής δικαιοσύνης.



Σήμερα, η αστυνόμευση εμπερικλείει ένα κολοσσιαίο φάσμα λειτουργιών, τόσο επιχειρησιακών όσο και διοικητικών. Η Αστυνομία βρίσκεται αντιμέτωπη με μαζικές, πολλαπλές, και πολύπλοκες εγκληματικές εκφάνσεις, οι οποίες εκπηγάζουν τόσο από εγχώρια μέτωπα όσο και από διεθνικά. Οι τρομοκρατικές ενέργειες με χρήση ντρόουνς (drones), οι αγοραπωλησίες ναρκωτικών στο σκοτεινό δίκτυο (dark web), η διευθέτηση εμπορίας προσώπων μέσω skype, η πώληση αρχαιοτήτων στο ebay και η εισαγωγή κίβδηλων/παράνομων φυτοφαρμάκων και διοχέτευσή τους στην αγορά, αποτελούν ένα μικρό δείγμα της παγκοσμιοποιημένης πλέον εγκληματικότητας. Οι σύγχρονες αυτές προκλήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με τον εκσυγχρονισμό και τη χρηστή διοίκηση. Δηλαδή, με τη συνεχή μεταρρύθμιση του Οργανισμού μας, την αναβάθμιση των υλικοτεχνικών πόρων της Αστυνομίας, τη συστηματική επιμόρφωση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού μας, την τοποθέτηση μελών μας στις κατάλληλες θέσεις, και την προσεγμένη πρόσληψη και εκπαίδευση των μελλοντικών αστυνομικών.



Με βάση τις εισηγήσεις μας, έχουν εκσυγχρονιστεί, με την πρόσφατη ψήφιση της σχετικής νομοθεσίας από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, τα κριτήρια πρόσληψης στην Αστυνομία, ώστε να προσλαμβάνονται οι καταλληλότεροι υποψήφιοι που θα διαθέτουν τα απαιτούμενα σωματικά και ψυχικά χαρακτηριστικά, ικανοποιητικό επίπεδο φυσικής κατάστασης, την κατάλληλη προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία. Έχουμε παράλληλα για πρώτη φορά, θεσπίσει κριτήρια μεταθέσεων, έτσι ώστε να τοποθετείται το κατάλληλο άτομο στην κατάλληλη θέση και να εφαρμόζεται πρόγραμμα εναλλαξιμότητας, ιδιαίτερα για τις υπηρεσίες «υψηλού κινδύνου» σε ότι αφορά στη διαφθορά. Με τις αλλαγές αυτές τίθενται γερά θεμέλια για την περαιτέρω αύξηση της αποτελεσματικότητας και ικανότητας της Αστυνομίας να ανταποκρίνεται στις αυξημένες απαιτήσεις και προκλήσεις του αστυνομικού λειτουργήματος. Θωρακίζεται, ταυτόχρονα, η συλλογική προσπάθεια της Αστυνομίας για θεμελίωση των αρχών της αξιοπιστίας, της αξιοκρατίας και της διαφάνειας.


Δεδομένου ότι η Αστυνομία Κύπρου βρίσκεται σε εξελικτική πορεία, με σταθερό προορισμό την αναδιάρθρωση και μεταρρύθμισή της, έχει προχωρήσει ενεργά στην υλοποίηση επιπρόσθετων δράσεων. Μεταξύ άλλων, αυτές οι δράσεις στοχεύουν στην αποτελεσματική καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, στη χαρτογράφηση του εγκλήματος για την υιοθέτηση ορθολογικής αντεγκληματικής πολιτικής, αλλά και τη στοχευμένη πρόληψη και αντιμετώπισή του, στην αναβάθμιση και συστηματοποίηση των πεζών και μηχανοκίνητων περιπολιών για αύξηση της ασφάλειας και τόνωση του αισθήματος ασφάλειας του πολίτη στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας για πιο κοστοαποδοτική και συνάμα αποτελεσματική αστυνόμευση, και γενικότερα, στην αναθεώρηση αστυνομικών πρακτικών και πολιτικών.


Εδώ, επιβάλλεται να σημειώσω ότι όλες οι προαναφερθείσες δράσεις εκπορεύονται από επιστημονικές έρευνες και μελέτες. Η σωστή χρήση των δεδομένων, οδηγεί στη λήψη σωστών αποφάσεων, οι οποίες με τη σειρά τους μετουσιώνονται σε επιθυμητά αποτελέσματα. (Good use of evidence, makes good decisions, which lead to good results). Μπορεί μεν η εμπειρική τεκμηρίωση συσχετιστικών και αιτιολογικών συνδέσεων μεταξύ εγκληματικών μεταβλητών να ήταν αποκλειστική υπόθεση της ακαδημαϊκής κοινότητας μέχρι πρότινος, ωστόσο, σήμερα, πολλοί αστυνομικοί οργανισμοί έχουν τη δυνατότητα να διεξαγάγουν αυτοτελώς τις δικές τους εμπειρικές έρευνες. Να επεξεργάζονται επιστημονικά δηλαδή, πρωτογενή δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους για συγκεκριμένους σκοπούς∙ για την αξιολόγηση αντεγκληματικών πολιτικών και πρακτικών, τον εντοπισμό προβληματικών λειτουργιών, την καταγραφή της συχνότητας, τάσης και επικράτησης του εγκλήματος, την εξεύρεση διορθωτικών δράσεων και άλλα.



Έχοντας υπόψη ότι η γνώση που βασίζεται στην έρευνα καταλαμβάνει ολοένα και περισσότερο εκτόπισμα στον τομέα της αστυνόμευσης, η Αστυνομία Κύπρου εγκαθίδρυσε το δικό της Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών. Το Κέντρο αυτό, ασχολείται αποκλειστικά με τη διεξαγωγή ερευνών σε θέματα που άπτονται της αστυνόμευσης και της εγκληματολογίας, καθώς και με την ανάπτυξη συνεργασιών με ακαδημαϊκά ινστιτούτα και ερευνητικά κέντρα, τόσο σε τοπικό επίπεδο, όπως είναι το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Στόχος της Αστυνομίας Κύπρου είναι η παραγόμενη γνώση να καταστήσει τον οργανισμό πιο ενδοσκοπικό. Ένα οργανισμό που μαθαίνει από τις εμπειρίες του, μελετά την υφιστάμενη κατάστασή του και βελτιώνει τις μελλοντικές πολιτικές και πρακτικές του.



Για παράδειγμα, πρόσφατα, όταν η Αστυνομία δέχτηκε κριτική για τις αντιοχλαγωγικές τακτικές που εφαρμόζει σε περιπτώσεις επικίνδυνων πληθυσμιακών υπερσυγκεντρώσεων και άλλων ταραχών, και συγκεκριμένα, ότι ορισμένα μέλη της Αστυνομίας, εκμεταλλευόμενα της αδυναμίας του κοινού να τα αναγνωρίσει, ενώ έφεραν αντιοχλαγωγική εξάρτυση, παρέκκλιναν και προσέφευγαν σε υπέρμετρη χρήση βίας, προχώρησε σε διεξαγωγή εμπειρικής έρευνας. Βάσει των ευρημάτων της έρευνας, αποφασίστηκε η εφαρμογή ξεκάθαρης πολιτικής όσον αφορά την τοποθέτηση αναγνωριστικών σημάνσεων στις αντιοχλαγωγικές εξαρτύσεις των μελών μας, έτσι ώστε να υποβοηθείται ο καθορισμός της ταυτότητας των αστυνομικών που τις φέρουν και αυτομάτως να καθίστανται αναγνωρίσιμοι από τον πολίτη και, κατά συνέπεια, να δοθεί μια ώθηση προς την ελαχιστοποίηση της εξουσιαστικής σχέσης μεταξύ των πολιτών και των μελών της Αστυνομίας.


Ένα άλλο παράδειγμα προς τη χάραξη πολιτικής κατόπιν μεθοδικής χρήσης πρωτογενών δεδομένων, αποτελεί η ολιστική προσέγγιση αντιμετώπισης του φαινομένου της διαφθοράς στην Αστυνομία. Η Κυπριακή Αστυνομία στην προσπάθειά της να καταπολεμήσει την αστυνομική διαφθορά, διενήργησε επιγραμμική συγχρονική έρευνα (online cross-sectional research) με την οποία κατέγραψε τις εκφάνσεις, τάσεις και έκταση του φαινομένου. Αφού έγινε αυτό, αποφασίστηκε η εφαρμογή ενός συνόλου διορθωτικών δράσεων, οι οποίες υποβλήθηκαν στη Βουλή, υπό μορφή νομοσχεδίων, και αναμένεται να τύχουν της σχετικής ψήφισης.



Οι έρευνες αυτές, σε συνάρτηση με άλλες που βρίσκονται υπό εξέλιξη, αποτελούν αδιάσειστες αποδείξεις του οράματος της Αστυνομίας Κύπρου για συνεχή εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση. Τα ακαδημαϊκά ινστιτούτα, κρίνονται και αξιολογούνται βάσει της παραγόμενης γνώσης δηλαδή του ερευνητικού τους έργου, της μετάδοσης γνώσης, για παράδειγμα η διδασκαλία, και της διάδοσης γνώσης, λόγου χάριν το συνέδριο αυτό. Η Αστυνομία, με τη σειρά της, κρίνεται βάσει του αντεγκληματικού έργου που παράγει και το αποτέλεσμα αυτού. Όπως για παράδειγμα η τροφοδότηση αδικοπραγούντων στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης, η διασφάλιση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, η καταστολή του εγκλήματος και η ενίσχυση του θεσμού της κοινοτικής αστυνόμευσης για σωστή αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας, ώστε να αποτρέπεται η ανάπτυξη εγκληματικών συμπεριφορών κατά την ενηλικίωση.



Η απώτερη προέκταση των υπηρεσιών των ακαδημαϊκών οργανισμών, αλλά και της Αστυνομίας και του συστήματος της ποινικής δικαιοσύνης στην ολότητά του, είναι σημαντικό να εκπορεύεται από τη συστηματική εφαρμογή της γνώσης, με βάση την αξιόπιστη και έγκυρη έρευνα. Σε αντίθετη περίπτωση οι οποιεσδήποτε ακολουθούμενες δράσεις καθίστανται στείρες και αναποτελεσματικές.



Κυρίες και Κύριοι,

Ομολογουμένως, όταν η κοινωνία των πολιτών γίνεται δέκτης αποτελεσματικών και αμερόληπτων αντεγκληματικών πρακτικών, όταν διασφαλίζονται οι ανθρώπινες ελευθερίες, όταν προστατεύεται το δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο, όταν αποκαθίσταται η αδικία άμεσα και δίκαια, με προσβάσιμα και ευπρόσιτα μέσα και με πρόνοιες κοινωνικής επανένταξης, τότε μπορούμε να πούμε ότι έχουμε συνθέσει ένα υποδειγματικό σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Τα ζητήματα αυτά είναι που πραγματεύεται και το σημερινό συνέδριο, το οποίο μέσα από την κατάθεση τεκμηριωμένων θέσεων, όπως για παράδειγμα την εγκληματογενή πτυχή της εξάρτησης σε ουσίες και δραστηριότητες, τη σεξουαλική εγκληματικότητα, τις νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις και την ποινική δικαιοδοσία των Κρατών Μελών της ΕΕ, εμπλουτίζει την υπάρχουσα γνώση και παράλληλα ανοίγει νέους ορίζοντες σκέψης, διαλόγου και, κατά συνέπεια, δράσης.



Κλείνοντας, θέλω να ευχαριστήσω ξανά το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας για την πρόσκληση να παρευρεθώ και να απευθύνω χαιρετισμό στο παρόν συνέδριο. Εύχομαι καλή συνέχεια και κάθε επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου.



Σας ευχαριστώ.