Έντιμε Κύριε Υπουργέ Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως,
Αξιότιμη Κυρία Επίτροπε Διοίκησης και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων,
Κυρία Εκπρόσωπε του Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου,
Κύριε Πρόεδρε της Ανεξάρτητης Αρχής Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας,
Κύριοι Πρόεδροι και Εκπρόσωποι Μη Κυβερνητικών Οργανισμών,
Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι και Ομιλητές,
Κυρίες και Κύριοι,
Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Καλή σας ημέρα.
Η αναγνώριση των ίσων και αναφαίρετων δικαιωμάτων όλων των μελών της υφηλίου, αποτελεί, σύμφωνα με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον θεμέλιο λίθο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. Ταυτόχρονα, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνιστούν στις μέρες μας αδιάψευστο κριτήριο της δημοκρατικότητας ενός κράτους, αλλά και μέτρο της πολιτιστικής στάθμης μιας κοινωνίας.
Σ΄ ένα εξαιρετικά αβέβαιο διεθνές περιβάλλον είναι έκδηλα προφανές ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται σήμερα ενώπιον τεράστιων προκλήσεων και στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πολύ σημαντικός ο ρόλος των αστυνομικών οργανισμών στη διαχείριση αυτών των προκλήσεων, με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση των πολυάριθμων και ποικίλων παραβιάσεων των δικαιωμάτων του ατόμου και ταυτόχρονα τη δημιουργία και διατήρηση ενός σταθερού περιβάλλοντος ασφάλειας.
Ως Αστυνομία Κύπρου, έχοντας επίγνωση ότι οι στρατηγικοί μας στόχοι θα πρέπει πάντοτε να βρίσκονται σε πλήρη σύζευξη με τη θεμελιώδη αρχή του σεβασμού και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλάβαμε το θέμα αυτό στις άμεσες προτεραιότητές μας, δίδοντας σαφείς και ρητές οδηγίες και συνάμα κατευθυντήριες γραμμές προς τα μέλη μας, ούτως ώστε τα δικαιώματα όλων αδιακρίτως των πολιτών, να τυγχάνουν πάντοτε σεβασμού και προστασίας.
Είναι μέσα στο πλαίσιο αυτό που έγινε η σύσταση και λειτουργία αρκετών γραφείων και υπηρεσιών στην Αστυνομία, τα οποία επιτελούν ένα ιδιαιτέρως σημαντικό έργο σ’ ότι αφορά το συντονισμό των δράσεών μας σε θέματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εναρμόνιση των εν λόγω δράσεων μας με τις Διεθνείς Συμβάσεις, τα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και Οδηγίες. Σε αυτές τις υπηρεσίες περιλαμβάνονται: το Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Γραφείο Καταπολέμησης των Διακρίσεων, αλλά και τα Γραφεία Καταπολέμησης της Εμπορίας Προσώπων και Χειρισμού Θεμάτων Πρόληψης και Καταπολέμησης της Βίας στην Οικογένεια και Κακοποίησης Ανηλίκων. Δέον να σημειωθεί ότι το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, μετεξελίχθηκε σε Υπηρεσία με επιχειρησιακό και όχι απλώς συντονιστικό χαρακτήρα, ενώ συστάθηκε εξειδικευμένη ομάδα ανακριτών για τη διερεύνηση των υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, σε παγκύπρια βάση. Παράλληλα, η Αστυνομία Κύπρου έχει προβεί στην κατάρτιση και διάχυση εγχειριδίων, τα οποία διέπουν τη μεταχείριση κρατουμένων, αλλά και σε βελτιωτικά έργα στα αστυνομικά κρατητήρια για την κατοχύρωση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κρατουμένων και την πλήρη συμμόρφωση με τις εκθέσεις Διεθνών Οργανισμών και της Επιτρόπου Διοικήσεως. Ιδιαίτερη δε έμφαση έχει δοθεί στην αναθεώρηση και, κατ’ επέκταση, αναβάθμιση της εκπαιδευτικής μας πολιτικής και στον τομέα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αναφέρω ενδεικτικά την εισαγωγή πρόσθετων μαθημάτων σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αστυνομική Ακαδημία, και την ένταξη, σχετικής με τα ανθρώπινα δικαιώματα, θεματικής ενότητας στο πρόγραμμα εκπαίδευσης που θα παρακολουθούν από τώρα και στο εξής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου όλοι οι δόκιμοι αστυνομικοί.
Παράλληλα, βασικός πυλώνας των ενεργειών μας είναι η ανάπτυξη και διατήρηση συνεργειών και συνεργασιών με όλες τις κρατικές Υπηρεσίες και μη κυβερνητικούς Οργανισμούς που ασχολούνται με θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επισφράγισμα αυτών μας των προσπαθειών, η υπογραφή Μνημονίων Συνεργασίας με 12 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις κατά τον περασμένο Μάρτιο· με 12 φορείς διεκδίκησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων ανεξαιρέτως των πολιτών.
Αναμφιβόλως, οι δράσεις αυτές αφενός, αποδεικνύουν την έμφαση που δίνεται στη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, αφετέρου, προσδίδουν πρόσθετη αξία στην ευρύτερη προσπάθεια που καταβάλλεται από την πολιτεία, για να προστατεύσει ως κόρην οφθαλμού, και πάντοτε αδιακρίτως, τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
Η Αστυνομία, εν γένει, αποτελεί τον πυλωρό του ευρύτερου συστήματος ποινικής δικαιοσύνης. Κατά γενική ομολογία, η οποιαδήποτε παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γνωστοποιείται πρωτίστως στην αστυνομία, η οποία αναλαμβάνει την ευθύνη διερεύνησης, δίωξης και προστασίας των δραστών και θυμάτων αντιστοίχως, και μετά κοινοποιείται στους λοιπούς φορείς του δικαϊκού και ευρύτερου πολιτειακού συστήματος. Αυτό κάθε αυτό, αναγάγει το ρόλο της αστυνομίας ως εξέχοντα. Η πολιτεία, προφανώς, έχει αναγνωρίσει τον σημαντικό αυτό ρόλο της αστυνομίας, και έχει εναποθέσει συγκεκριμένες εξουσίες στα χέρια της. Παρόλ’ αυτά , όπως υποστηρίζουν πολλοί στοχαστές και θεωρητικοί της επιστήμης της ποινικής δικαιοσύνης, οι εξουσίες αυτές ναι μεν μεγιστοποιούν τις δυνατότητες της αστυνομίας να καταστέλλει και να καταπολεμά τις οποιεσδήποτε παραβιάσεις, ωστόσο αποτελούν και πόλο έλξης προς κατάχρηση τέτοιων εξουσιών από κάποια μέλη της Αστυνομίας. Έχοντας αυτό κατά νου, η Αστυνομία Κύπρου, παρά τις τρέχουσες ασφυκτικές εγκληματοπροκλητικές πιέσεις που αναδύονται από τη διεθνή τρομοκρατία, το διεθνικό οργανωμένο έγκλημα και το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, τα οποία, ομολογουμένως, δίνουν έναυσμα σε αρκετά κράτη του εξωτερικού να εφαρμόζουν νομοθεσίες και πρακτικές που διεισδύουν ολοένα και περισσότερο στα ατομικά δικαιώματα των πολιτών, παραμένει σταθερή στις αξίες της. Η Αστυνομία Κύπρου ευθυγραμμίζεται με την ανθρωποκεντρική προσέγγιση αστυνόμευσης, τη γνωστή ως «Due Process Approach» και, σε αντίθεση με την εγκληματοκεντρική παράδοση, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στους θεμιτούς τρόπους και προσήκουσες διαδικασίες αστυνόμευσης και εφαρμογής του νόμου, με ύψιστο γνώμονα την προστασία των ατομικών ελευθεριών.
Άλλωστε, η όλη υποδομή στην οποία βασίζεται η σύγχρονη αστυνόμευση, επικεντρώνεται στη σφυρηλάτηση ισχυρών δεσμών μεταξύ αστυνομίας και αστυνομευόμενων πολιτών. Όπως καταδεικνύουν σχετικές έρευνες, οι πολίτες καθίστανται συμπαραστάτες και συνεργάτες της αστυνομίας, όταν αυτή αποτελεί υπόδειγμα αξιοπιστίας και ακεραιότητας, καθώς και όταν εμπράκτως επιδεικνύει σεβασμό και εκτίμηση προς τους πολίτες. Στην αντίθετη περίπτωση, δηλαδή όταν οι αστυνομικές αρχές προσηλώνονται στο έγκλημα και στην τιμωρία, παραμερίζοντας τα δικαιώματα των ανθρώπων, δραστών ή/και θυμάτων, επέρχεται πόλωση, και οι πολίτες, από ευπρόσιτοι θερμοί υποστηρικτές, γίνονται πολέμιοι και αντιτάσσονται των οποιωνδήποτε αντεγκληματικών πρακτικών και πολιτικών.
Τούτου λεχθέντος, και κατανοώντας πλήρως το μέρισμα ευθύνης μας, η Αστυνομία, θα πρέπει πάντοτε να αντισταθμίζει τις δράσεις της με τη διασφάλιση, αλλά και προαγωγή των δικαιωμάτων όλων των πολιτών. Είναι λοιπόν αναγκαίο τα μέλη μας, να ενεργούν πάντοτε με επαγγελματισμό, ευσυνειδησία, ακεραιότητα και σεβασμό προς το κοινό, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα την απαραίτητη αβρότητα και αφοσίωση. Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις, όπου οι εμπλεκόμενοι πολίτες απαιτούν επιπρόσθετη προσοχή, είτε επειδή τελούν υπό ιδιάζουσες συνθήκες είτε λόγω του ότι ανήκουν σε ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες. Ο σεβασμός προς τον πολίτη, αποτελεί πρωταρχική και απόλυτη υποχρέωση των μελών της Αστυνομίας. Τυχόν παρεκκλίσεις, χωρίς νόμιμη αιτία, θέτουν υπό αμφισβήτηση το Κράτος Δικαίου και τους Δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά και την ίδια την Αστυνομία.
Θέλω, κυρίες και κύριοι, να σας διαβεβαιώσω ότι η Αστυνομία Κύπρου θα συνεχίσει και θα εντατικοποιήσει περαιτέρω τις δράσεις της προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμμετέχοντας ενεργά στις καθολικές προσπάθειες που καταβάλλονται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Μόνιμος στόχος και επιδίωξή μας είναι να γινόμαστε συνεχώς καλύτεροι, γιατί τούτο επιτάσσουν, η κοινωνία, αλλά και η σύγχρονη προσέγγιση στην αστυνόμευση που έχουμε υιοθετήσει.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και τον ίδιο τον Υπουργό προσωπικά, για τη στήριξη και υποστήριξη προς την Αστυνομία σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εκφράζω επίσης τις ολόψυχες ευχαριστίες μας προς την Επίτροπο Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού και όλους γενικά τους συναρμόδιους και συνεργαζόμενους με εμάς, φορείς και τους εκπροσώπους τους, παρευρισκόμενους και μη. Σας ευχαριστούμε για την εδώ παρουσία σας, αλλά και για την ιδιαιτέρως παραγωγική μεταξύ μας συνεργασία, που φιλοδοξούμε να φτάσει σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα.
Θα ήθελα ακόμη να απευθύνω εγκάρδιες ευχαριστίες στους εκλεκτούς ομιλητές που θα μοιραστούν μαζί μας τις πολύτιμες γνώσεις και τις εμπειρίες τους σε σχέση με το βαρυσήμαντο αυτό ζήτημα. Ευχαριστώ τέλος, όλους όσοι εργάστηκαν με ζήλο και αφοσίωση, ώστε να καταστεί δυνατή η διοργάνωση της σημερινής εκδήλωσης. Θα πρέπει να επισημάνω και να χαιρετίσω το γεγονός ότι πρόκειται για μία ημερίδα που καλύπτει σφαιρικά και ισορροπημένα το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου, έχω την πεποίθηση ότι μέσα από τις παρουσιάσεις και τη συζήτηση που θα ακολουθήσει, θα προκύψουν ορισμένα πολύ χρήσιμα συμπεράσματα που μπορούν να συμβάλουν στην περαιτέρω ενδυνάμωση του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ των αρμοδίων φορέων του Συστήματος Ποινικής Δικαιοσύνης και κατ’ επέκταση στην αποτελεσματικότερη προστασία και διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον τόπο μας.
Σας ευχαριστώ.